Projekt gotowy czy indywidualny?

Wybrać projekt gotowy, czy zamówić projekt indywidualny? Prawdopodobnie wszyscy planujący budowę domu zadają sobie to pytanie. W artykule staram się opisać wady i zalety obu rozwiązań. Tłumaczę też z jakiego powodu nie zajmuję się adaptacjami i zmianami w projektach gotowych.

Wiele osób planujących budowę domu zastanawia się czy kupić jeden z wielu projektów gotowych, czy zamówić indywidualny, niepowtarzalny projekt swojego przyszłego domu. Ponieważ sam w swojej działalności nie zajmuję się projektami gotowymi, to można łatwo oskarżyć mnie o brak obiektywizmu w tym artykule. Postaram się jednak bezstronnie przedstawić za i przeciw obydwu możliwości.

Projekt gotowy

Do projektów gotowych można mieć obiekcje architektoniczne: nie jest dobrze, jeśli na terenie mazur powstaje typowo góralska chata i jeśli we wsiach powstają na pęczki domki dworkowe. Uważam, że jest to podstawowa wada projektów gotowych, ponieważ budynki powinny powstawać w nawiązaniu do warunków terenu, krajobrazu, tradycji. Pomijając jednak kwestie estetyki i krajobrazu osobiście nie mam nic przeciwko korzystaniu z projektów gotowych. Jeśli budynek spełnia wszelkie potrzeby mieszkańców i pasuje do otoczenia, to czemu nie skorzystać z szybszej i tańszej alternatywy dla projektu indywidualnego.

Projekty gotowe dostępne są w tysiącach odmian i wybór jest niemal nieograniczony. Wybierając taki projekt przed zakupem należy upewnić się czy budynek w takiej formie dostanie pozwolenie na budowę. Dom musi zmieścić się na naszej działce i spełniać wymogi planu miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy określające na przykład kąt dachu, materiały, kolorystykę. Aby mieć stuprocentową pewność, należałoby przed zakupem skonsultować wybór z architektem który zajmie się adaptacją projektu do lokalnych warunków. Pamiętajmy bowiem, że samo kupienie projektu gotowego to nie wszystko, będziemy jeszcze musieli zlecić architektowi tak zwaną adaptację, czyli naniesienie projektu na mapę wraz z opracowaniem projektów przyłączy i zagospodarowania terenu, oraz opracowanie wszelkich ewentualnych zmian i korekt.

Główne zalety projektu gotowego:
• znaczne ograniczenie kosztu przygotowania projektu
• znacznie przyspieszona procedura przygotowania projektu
• duży wybór projektów gotowych
• często jest możliwość obejrzenia zdjęć już zrealizowanych domów na bazie wybranego projektu
• większość projektów posiada kolorowe, fotorealistyczne wizualizacje domów

Główne wady projektu gotowego:
• powtarzalność, powtarzalność, powtarzalność…
• brak indywidualnych rozwiązań, dopasowanych do konkretnych potrzeb mieszkańców
• ograniczona możliwość lub nawet brak możliwości doboru projektu do nietypowych działek, na przykład wąskich, z dużym spadkiem,
• ograniczona obsługa architektoniczna: firma sprzedająca projekt narzuca swoje rozwiązania (często w powiązaniu z konkretnymi producentami materiałów), a architekt adaptujący często nie wgłębia się w projekt, tylko ogranicza się do podpisania dokumentacji
• kompromisy, które wymuszone są ograniczonym wyborem projektów
• często wybór projektu w oderwaniu od warunków na działce powoduje, że w efekcie widok z okien jest nieatrakcyjny, a budynek może być niedoświetlony

Wśród architektów krąży anegdota – nie wiem czy prawdziwa – o inwestorze, który wydał ogromne pieniądze na działkę z widokiem na Wawel. Po wybudowaniu domu na podstawie projektu gotowego okazało się że widok na krakowski zamek można podziwiać z… toalety. Niezależnie cz historia jest prawdziwa czy zmyślona, dobrze obrazuje różnicę w projektach gotowych i indywidualnych – projektowanie indywidualne uwzględnia kontekst!

Kiedy warto wybrać projekt gotowy i na co zwrócić uwagę?
• jeśli nasza działka jest „typowa”, o kształcie prostokąta, płaska, z wjazdem od północy, to jest duża szansa na znalezienie odpowiadającego nam projektu gotowego
• jeśli nie mamy nietypowych potrzeb i wymagań i zadowolimy się powtarzalnymi rozwiązaniami, to projekty gotowe mogą spełnić nasze oczekiwania
• jeśli znajdziemy projekt, który pasuje do krajobrazu, spełnia wymogi prawa lokalnego i odpowiada nam pod względem estetycznym i funkcjonalnym, warto rozważyć kupno projektu gotowego ze względu na ograniczenie kosztów
• jeśli zależy nam na czasie, to wybór projektu gotowego znacznie przyspieszy proces realizacji

Jeszcze jedna uwaga z mojej strony: uczulam wszystkich oglądających rysunki projektów gotowych. Często zdarza się, że na rysunkach parteru i poddasza meble są pomniejszone, co powoduje złudne wrażenie, że pomieszczenia mają większą powierzchnię niż jest to w rzeczywistości zaprojektowane. Kilkukrotnie widziałem na rysunkach domów gotowych niewielki salon, w którym zmieściła się duża narożna kanapa z dwoma fotelami, co w rzeczywistości nie byłoby możliwe.

Jeśli uważam, że projekty gotowe to nie jest zło wcielone, to czemu nie zajmuję się adaptacjami i projektami gotowymi? Ponieważ taki rodzaj pracy mnie nie interesuje. Wybrałem swój zawód ponieważ jest to praca twórcza. W architekturze interesuje mnie kształtowanie przestrzeni i kompozycja, a nie podpisywanie się pod cudzymi projektami.

Projekt indywidualny

Projekt indywidualny, to tak naprawdę usługa projektowa, polegająca na opracowaniu od podstaw niepowtarzalnego projektu architektonicznego budynku. Inwestorzy planujący budowę domu powinni przede wszystkim wybrać architekta z którym chcieliby współpracować. To jest bardzo ważne, aby obie strony miały do siebie zaufanie i darzyły się szacunkiem, a kontakt powinien być łatwy i przyjemny. Jeśli między architektem a inwestorem nie będzie porozumienia, to źle to wróży dalszej współpracy. Pamiętajmy, że projektowanie domu pod indywidualne zamówienie to nie jest kupno produktu, tylko jest to wspólna praca nad planowaniem inwestycji.

Na początku współpracy z architektem należy ustalić ogólnie wymogi przestrzenne, estetyczne i techniczne planowanego domu. Ja w swojej pracy posługuję się szczegółowym kwestionariuszem projektu. Pomaga to zarówno inwestorom jak i mi usystematyzować wiedzę i plany związane z budową, począwszy od planowanej wielkości budynku, ilości pomieszczeń, przez kwestie techniczne i instalacyjne, po szczegóły jak na przykład planowane miejsce do wyeksponowania obrazów, sposób spędzania wolnego czasu. Kolejnym etapem w projektowaniu jest wizyta na działce, gdzie architekt zapoznaje się z walorami widokowymi (lub niestety brakiem takich walorów), ukształtowaniem terenu, uwarunkowaniami krajobrazowymi. Następnie rozpoczyna się praca twórcza, czyli przelanie wymogów inwestora na koncepcję architektoniczną z uwzględnieniem zalet i wad terenu, warunków oświetlenia naturalnego i innych wytycznych.

Projektowanie pod indywidualne zamówienie często wiąże się z dużym zaangażowaniem ze strony samego inwestora. Koncepcja budynku jest wielokrotnie omawiana z przyszłymi użytkownikami, korygowana, optymalizowana i zmieniana. Jest to proces, który polega na współpracy między projektantem a inwestorem.

Główne zalety projektów indywidualnych
• projekt domu uwzględniający szczegółowe potrzeby mieszkańców, od ogólnych jak wielkość salonu, po szczegółowe jak na przykład miejsce na pianino
• projekt domu uwzględniający walory widokowe działki, oświetlenie słoneczne, ukształtowanie terenu i inne wytyczne
• tworzenie własnego domu wspólnie z architektem, możliwość wspólnego kształtowania przestrzeni pod okiem i nadzorem architekta
• możliwość ‚zamęczania’ projektanta różnymi pytaniami, od ogólnobudowlanych po szczegółowe, także w trakcie budowy
• w projekcie indywidualnym architekt może zweryfikować, doradzić i odradzić pewne rozwiązania, wynikające z doświadczenia i wiedzy projektanta
• projekt indywidualny domu nie ma praktycznie ograniczeń, można w dowolny sposób kształtować przestrzeń i formę. Jedynym ograniczeniem są prawa fizyki i wyobraźnia
• pracownie architektoniczne często pracują w oprogramowaniu 3D, a więc jest możliwość obejrzenia bryły domu na ekranie komputera z dowolnej strony, a także od wewnątrz

Główne wady projektów indywidualnych
• czas opracowania projektu indywidualnego domu to najczęściej około 2-3 miesięcy, czyli znacznie dłużej niż kupno projektu gotowego
• koszt opracowania indywidualnego projektu domu jest znacznie wyższy niż zakup i adaptacja projektu z katalogu
• brak możliwości obejrzenia domu w rzeczywistości przed jego wybudowaniem

Słowem komentarza: warto spojrzeć na wady projektu indywidualnego z następującej perspektywy: budując swój nowy dom podejmujemy decyzję na lata. Z tą decyzją wiążą się ogromne wydatki na budowie a inwestycja często jest pierwszą i ostatnią taką decyzją w życiu. Warto więc decyzję podejmować w sposób rozsądny, przemyślany, bez pośpiechu, wspomagając się wiedzą i doświadczeniem projektanta, a nie zdając się na przypadkowy wybór budynku z kolorowego katalogu. Czas i koszt opracowania projektu indywidualnego mają znikome znaczenie z perspektywy budowy domu na lata.

Kiedy warto wybrać projekt indywidualny i na co zwrócić uwagę?
• jeśli przejrzeliśmy milion projektów gotowych i nic ciekawego nie znaleźliśmy, czas pomyśleć o projekcie indywidualnym
• kiedy mamy nietypową, trudną działkę z niekorzystnym usytuowaniem w stosunku do stron świata (na przykład wjazd od strony południowej) – projekt na miarę wpiszę się w każdą działkę
• jeśli nie chcemy budować w pośpiechu, bardziej zależy nam na przemyśleniu projektu i podjęciu dobrych decyzji już na początku planowania, zlećmy wykonanie projektu architektowi
• kiedy nasza działka ma piękny widok który chcielibyśmy, aby był wyeksponowany i uwzględniony w projekcie, projekt indywidualny nam to zapewni
• jeśli sąsiedztwo naszej działki jest nieatrakcyjne, zaprojektujmy dom na miarę, który postara się ukryć wady działki

Ocenę zalet i wad i wybór pomiędzy projektem indywidualnym a gotowym pozostawiam oczywiście Państwu.

Zapraszam do komentowania i dyskusji!